Hệ điều hành là gì? Các hệ điều hành máy tính phổ biến nhất 2023

Bạn có bao giờ thắc mắc rằng vì sao các thiết bị công nghệ như điện thoại, máy tính lại có thể cài đặt và sử dụng các chương trình hay ứng dụng một cách dễ dàng không? Tất cả đều nhờ vào hệ điều hành giúp quản lý và đáp ứng các yếu tố trên máy tính từ phần cứng cho đến phần mềm. Vậy hệ điều hành là gì? Các hệ điều hành máy tính như thế nào? Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Mona Media nhé.

Hệ điều hành là gì?

Hệ điều hành tên trong tiếng anh gọi là Operating System – viết tắt: OS. Đây là một phần mềm được dùng để cài đặt trên máy tính, các thiết bị di động. Được dùng để điều hành và quản lý các thiết bị phần cứng như CPU, RAM, ổ cứng… và một số tài nguyên phần mềm khác. Hệ điều hành đóng vai trò trung gian trong việc giao tiếp giữa người dùng và các thiết bị.

Xem thêm: Nên sử dụng ổ cứng SSD hay HDD

Thành phần của hệ điều hành

Sau khi đã tìm hiểu được hệ điều hành là gì? Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu những thành phần của hệ điều hành. Hệ điều hành bao gồm nhiều thành phần và nhiều tính năng khác nhau. Tuy nhiên, 3 thành phần dễ dàng xác định nhất là:

• Kernel: Cung cấp các điều khiển mức cơ bản cho tất cả các thiết bị phần cứng máy tính. Vai trò chính của Kernel bao gồm: Đọc dữ liệu từ bộ nhớ và ghi chép lại dữ liệu vào bộ nhớ, xử lý các lệnh thực hiện, xác định các dữ liệu được nhận và gửi bởi các thiết bị như màn hình, bàn phím, chuột máy tính và xác định cách diễn giải dữ liệu nhận được từ mạng.
• User Interface (Giao diện người dùng): Cho phép việc tương tác với người dùng thông qua các graphical icons và một desktop hoặc có thể thông qua một command line.
• Application Programming Interfaces (Giao diện lập trình ứng dụng): Cho phép tất cả các application developers (nhà phát triển ứng dụng) viết modular code.

Chức năng của hệ điều hành

Là nơi để quản lý thông tin phần cứng, bao gồm: Quản lý CPU, quản lý bộ nhớ, quản lý mạng, quản lý thiết bị và quản lý hệ thống tập tin. Cung cấp cho người dùng các giao diện phù hợp, để có thể sử dụng những phần mềm trên máy tính. Hệ điều hành sẽ tối ưu hóa quá trình hoạt động của máy tính bao gồm tất cả các công đoạn thao tác hoặc nhập liệu.

Như vậy chúng ta có thể thấy được chức năng của hệ điều hành là điểm trung gian kết nối giữa phần cứng với người dùng, giúp chúng ta nhanh chóng truy cập, cũng như vận hành tốt các tài nguyên khác. Xử lý các xung đột xảy ra giữa chương trình hệ thống và những chương trình khác do người dùng sử dụng.

Tại sao nên dùng hệ điều hành?

Hệ điều hành đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển phần mềm máy tính, hỗ trợ giao diện người dùng và cung cấp mã để xử lý lưu trữ đĩa hoặc giao diện mạng. Một máy tính có phần cứng cơ bản sẽ không đủ khả dụng đối với các kích thước khác nhau của ứng dụng sẽ gây cản trở việc phát triển phần mềm. Vì thế mà nhà cung cấp đã lựa chọn thay thế một số tác vụ như gửi gói tin mạng, giảm tải hiển thị văn bản trên màn hình hệ thống để làm cầu nối giữa các ứng dụng và phần cứng.

Phần mềm hệ thống cho phép các ứng dụng tương tác cùng phần cứng với số lượng tài nguyên và dịch vụ nhất định mà không cần thêm bất kỳ điều kiện nào. Quá trình này sẽ giúp tối ưu hoá thời gian và số lượng mã hoá cần phải có để xây dựng hoặc giải quyết bất kỳ vấn đề lỗi của ứng dụng mà vẫn cho phép quản lý, định dạng cấu hình những thiết bị phần cứng của một máy tính bằng cách sử dụng một giao diện cụ thể.

Hệ điều hành sau khi cài đặt cần phải có một trình điều khiển để thực hiện các thao tác cài đặt các dịch vụ phù hợp với các thiết bị phần cứng của máy chủ. Trình điều khiển có khả năng chuyển các cuộc gọi từ ứng dụng đến thiết bị lưu trữ thành các lệnh cụ thể.

Sau một thời gian hoạt động, hệ điều hành đã được phát triển và bổ sung các nền tảng toàn diện hơn giúp xác định, cấu hình và quản lý nhiều bộ phận như: phần cứng, thiết bị bộ nhớ, bộ xử lý, quản lý bộ nhớ, lưu trữ, chipset, kết nối mạng, giao tiếp cổng, VGA/HDMI/USB hay các giao diện con như PCie.

Các hệ điều hành dành máy tính phổ biến nhất

Hệ điều hành Windows

Đầu tiên chắc phải nói đến hệ điều hành Windows, đây là hệ điều hành được sử dụng nhiều nhất trên thị trường hiện nay. Hệ điều hành này được phát triển bởi Microsoft bắt đầu từ 1980 và mãi đến ngày nay đã trải qua rất nhiều phiên bản cải tiến. Người dùng hiện đang sử dụng nhiều hệ điều hành Windows 10 được ra mắt vào năm 2015. Một số đã chuyển sang sử dụng Windows 11 được ra mắt năm 2021. Nếu nói về đồ phủ thì chắc Windows là hệ điều hành được dùng rộng rãi nhất ở thời điểm này.

• Ưu điểm: Ưu điểm nổi bật nhất của hệ điều hành Windows có lẽ là dễ sử dụng, phổ biến, tính ổn định cao và đồng thời chúng cũng có vô số tính năng phục vụ cho cả giải trí và làm việc.
• Nhược điểm: Người dùng phải bỏ tiền để mua bản quyền mới được sử dụng.

Hệ điều hành MacOS

Hệ điều hành macOS hay còn được gọi là hệ điều hành OS X. Hệ điều hành này được Apple sản xuất và có sẵn trên tất cả các thiết bị của Apple.

• Ưu điểm: Được cài đặt miễn phí trên những thiết bị của Apple và có giao diện rất đẹp mắt.
• Nhược điểm: Vì người dùng macOS không nhiều, do đó có rất ít phần mềm phát triển để chạy trên hệ điều hành này.

Hệ điều hành Linux

Linux là một hệ điều hành hoàn toàn miễn phí, nó thuộc dạng một hệ điều hành mở nên người dùng có thể làm bất kỳ điều gì mình thích với hệ điều hành này.

• Ưu điểm: Được sử dụng miễn phí, thậm chí là có thể thay đổi nó để phân phối.
• Nhược điểm: Giao diện cổ điển, tính bảo mật rất thấp và có ít người lựa chọn.

Các hệ điều hành thiết bị di động

Hệ điều hành Android

Android là hệ điều hành được phát triển bởi Android Inc, nhưng từ năm 2005 đã được Google mua lại. Đây được coi là hệ điều hành có nhiều người sử dụng nhất và nó chiếm đến 87,7% vào năm 2017.

• Ưu điểm: Là hệ điều hành dạng mở, có tính tùy biến rất cao, sở hữu kho ứng dụng đa dạng. Chưa kể, người dùng có thể cài đặt lại mật khẩu nếu như lỡ làm mất hoặc quên mật khẩu.
• Nhược điểm: Độ bảo mật của Android cao nhưng vẫn không bằng với iOS.

Hệ điều hành iOS

iOS là hệ điều hành trên thiết bị di động của Apple. iOS ra mắt vào năm 2007 và đánh dấu bước ngoặt trở thành hệ điều hành có tính năng và độ ổn định cao hiện nay.

• Ưu điểm: Tính bảo mật cao, hiệu năng ổn định, khả năng tối ưu tốt mà không cần đòi hỏi thêm nhiều ở cấu hình máy.
• Nhược điểm: Chỉ sử dụng được trên thiết bị di động của Apple và không sử dụng được trên những dòng điện thoại khác. Bên cạnh đó, kho ứng dụng của iOS cũng không nhiều bằng Androids.

Hy vọng những chia sẻ trên của Mona Media đã giúp bạn hiểu rõ hơn về hệ điều hành là gì? Các hệ điều hành máy tính được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Từ đó hy vọng bạn có thể tham khảo và lựa chọn cho mình một hệ điều hành phù hợp với nhu cầu sử dụng.